Tết cổ truyền của đồng bào dân tộc Tây Bắc

Đất nước ta với 54 dân tộc anh em, mỗi nơi có một phong tục khác nhau để chào đón một mùa xuân chung - Tết nguyên đán. Mỗi dân tộc có những nét đẹp văn hóa riêng của mình mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Dù các phong tục đón Tết có khác nhau nhưng đều hướng tới một ý nghĩa tốt đẹp chung nhất là cầu mong năm mới được ấm no, hạnh phúc, mùa màng tốt tươi, gặp nhiều may mắn.

Tết của người Mông (H’Mông)

Người H'Mông ở vùng cao Tây Bắc và Việt Bắc luôn có một cái tết rất lớn, không kém gì người Kinh ở vùng đồng bằng. Cũng như hầu hết các dân tộc thuộc vùng Bắc Bộ, màu đỏ luôn được coi là màu may mắn của buôn làng. Tết Nguyên đán của người H'Mông gọi là NaoX-Cha. Thịt heo được coi là món ăn thể hiện sự sung túc và ấm no của dân bản. Tết của người H'Mông thường tổ chức giữa mùa đông giá rét, trước hay sau Tết dương lịch chỉ vài ngày. Ðêm giao thừa các gia đình thường cử người con trai đi "mở nước", tức là đi lấy nước ngoài sông suối đêm về nhà cúng tổ tiên. Nếu bạn đến nhà của người H’Mông vào ngày tết, chủ nhà sẽ chào ta bằng câu “Nắng trời lên”, thay cho lời chúc sức khỏe. Bạn sẽ được mời uống rượu, được mời hút thuốc. Nhưng xin nhớ cho đừng lấy tay đập vào ống điếu mà…xui. Tết của dân tộc H’Mông ở Mộc Châu độc đáo với bánh giầy, hơi men rượu ngô, với sắc áo thổ cẩm sặc sỡ và những trò chơi dân gian độc đáo.

Tết của người Dao

Cùng một hệ tư tưởng như người Kinh, người Dao cho rằng: “tháng giêng là tháng ăn chơi”, nên họ sẽ dành cả một ngày đầu năm không được làm việc mà chỉ lo vui chơi, thăm viếng và chúc tụng lẫn nhau. Người Dao đón Tết bằng tết nhảy gọi là "Nhiang chằm Ðao" để rèn luyện sức khỏe và võ nghệ. Tết nhảy bắt đầu trước tết Nguyên Ðán chừng vài ba hôm. Tết nhảy, mỗi người phải nhảy múa đến hàng trăm lượt trong tiếng trống, tiếng thanh la giục giã.

Người Dao luôn tâm niệm hưởng một cái Tết ấm no chính là việc phải tận hưởng thời gian quý báu cho những hoạt động cộng đồng. Tiếng cười, điệu nhảy, âm nhạc chính là điểm nhấn đặc biệt của bản làng mỗi dịp xuân về.

Tết độc đáo của người Lô Lô

Lô Lô là một trong những dân tộc ít người nhất tại Việt Nam. Họ đón Tết khá giống người Kinh. Từ ngày 29, 30 Tết, nhà nhà đều được dọn dẹp sạch sẽ, chuẩn bị lợn gà, bánh trái để cúng tổ tiên. Chiều 30 Tết, các gia đình người Lô Lô sum họp đông đủ bên mâm cơm cuối năm, cung kính tổ tiên và chúc phúc cho các thành viên trong gia đình. Với người Lô Lô, đêm giao thừa là đêm nhộn nhịp nhất trong năm. Họ đón giao thừa bằng cách đánh thức tất cả các gia súc trong nhà cùng chung vui, đồng thời dán giấy màu vàng hay màu bạc lên những đồ dùng trong gia đình và cây cối trong vườn để chúng được nghỉ ngơi trong ba ngày Tết. Từ già đến trẻ đều thức để chờ tiếng gà gáy đầu tiên... Tết Nguyên đán là ngày hội cổ truyền lớn nhất và quan trọng nhất trong hệ thống lễ hội của người Lô Lô.

Tết của người Thái

Người Thái đón tết hầu như suốt cả mùa, gọi là mùa Tết. Ðầu tiên là tết Soong Sịp (tết cơm mới) sau khi lúa ở ngoài đồng đã chín vàng họ giết trâu, mổ lợn, lấy lúa mới đồ xôi nếp để cúng lễ. Mọi nhà đều tổ chức ăn uống vui vẻ. Sau tết Soong Síp là tết Kim Lao Mao (tết uống rượu), tết ông Táo và lớn nhất là tết Nen-Bươn-Tiền (tết Nguyên đán). Vào ngày đầu năm, họ không quên đem dao, rựa vừa đi ra đường vừa phát quang để thông thoáng cho năm mới. Vui nhất là các hội Xòe Thái nổi tiếng, tha hồ vui chơi cho đến rằm tháng giêng mới kết thúc.

Đối với người Thái, một mùa Tết chính là thời điểm ăn mừng cho một giai đoạn lao động vất cả trong năm, các lễ hội liên tiếp nhau vừa thể hiện sự kính lễ với tổ tiên, sự tận hưởng cuộc sống đa sắc màu của dân tộc.

Tết của người Cao Lan

Như các đồng bào dân tộc khác, Tết Nguyên đán đối với người Cao Lan có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần. Giấy đỏ biểu trưng cho niềm vui và sự tốt lành. Dán giấy đỏ lên những nơi quan trọng là bắt đầu cho một năm mới với mong muốn an khang thịnh vượng. Sáng sớm ngày mồng 1 Tết, các gia đình cúng tổ tiên tại nhà mình. Sau đó cả nhà cùng ăn cỗ. Con cháu mừng tuổi cho ông bà, trẻ nhỏ. Chủ nhà và các con trai lớn đi chúc Tết các gia đình trong thôn bản. Từ ngày mồng 2 Tết trở đi, các gia đình có bạn hát đến nhà chơi, mọi người cùng ăn cỗ và hát Sình ca Thsăn lèn (mừng năm mới). Cuộc hát được tiếp diễn từ ngày này sang ngày khác, từ gia đình nọ sang gia đình kia. Những ngày vui sẽ không chấm dứt cho đến rằm Tháng giêng, vụ mùa mới sẽ bắt đầu trong niềm hân hoan, hứng khởi.