Sự trỗi dậy của nghệ thuật đường phố tại Việt Nam

Những viên gạch đầu tiên của nghệ thuật graffiti tại Việt Nam

LinkFish, thành viên của nhóm graffiti Street Jockey tại Hà Nội, biết đến loại hình này vào năm 2003. Anh chia sẻ: “Nó nằm trên bìa album ‘Significant Other’ của Limp Bizkit, mình đã rất thích hình vẽ đó và muốn tìm hiểu thêm. Trào lưu này được bắt nguồn từ văn hoá hiphop nơi giới trẻ thể hiện cái tôi qua các hình họa 3D.

Giống như nhiều nơi trên thế giới, graffiti và nghệ thuật đường phố ở Việt Nam xuất hiện và phát triển trong cộng đồng underground và online. Các nhóm nghệ sĩ trẻ luôn tụ tập nhau thành các hội nhóm thể hiện những ý tưởng vẽ mới lạ, đặc biệt là thể hiện trên chính những bức tường trơn trong thành phố. Có thể thấy họa hình, màu sắc và hình khối của graffiti chính là yếu tố thu hút mạnh mẽ nhất người nhìn.

Từ đó các địa điểm tụ tập dân underground graffiti đã ra đời. Ở TP. HCM là nhà ga 3A Tôn Đức Thắng, Hà Nội có Zone 9, mô hình được làm như một tổ hợp các quán bar, café, tụ điểm giải trí, nơi dành riêng cho những nghệ sỹ yêu những sáng tạo mới. Graffiti chính là một trong những yếu tố then chốt gắn kết các nghệ sĩ trẻ với nhau.

Nhưng việc chính phủ đóng cửa dần từng khu nghệ thuật thị giác với mong muốn phát triển đô thị đã khiến những nghệ sĩ đường phố mất dần sân chơi để thể hiện bản thân. Chính vì điều này, các nghệ sĩ đường phố thường không sống bằng thu nhập từ niềm đam mê của mình. Họ luôn coi graffiti như một cách thể hiện bản ngã, tạo nên những tác phẩm gây ấn tượng với người xem, nhưng chưa hề tạo ra nguồn thu từ chính tài năng của mình.

Nghệ thuật đường phố cùng với những tác động tích cực

Tuy nhiên, một cửa ngõ hẹp nhưng có tác động rất lớn tới tư duy của người xem đó chính là đem nghệ thuật graffiti đi vào những dự án cộng đồng. Nơi chính những người nghệ sĩ đường phố tạo nên một tiếng vang, tạo nên những giá trị cảnh quan cho chính nơi mình sinh sống.

Có thể thấy trong những năm qua, nhiều dự án nghệ thuật phi lợi nhuận đã sử dụng graffiti trong việc tạo nên cảnh quan thành phố. Scott Matt, một nghệ sĩ từng tô điểm những chiếc hộp điện trong con hẻm nhà mình tại Hà Nội thì từ bị ghét, anh đã được người dân quanh đó thể hiện sự thiện cảm với mình. Ở TP. HCM, một nhóm sinh viên mỹ thuật đã trang trí nắp cống trên đường bằng những hình vẽ phong cảnh thiên nhiên để nhắc nhở mọi người không nên xả rác bừa bãi.

Các tổ chức phi lợi nhuận cũng đưa graffiti vào các bức tranh cổ động, kêu gọi mọi người hành động vì môi trường. Sắc màu của graffiti tạo ấn tượng thị giác mạnh tác động lớn tới ý thức giữ gìn cảnh quan, tạo nên những hành vi tích cực.

Gần đây, nghệ thuật đường phố Việt Nam cũng được mở rộng thành các dự án nghệ thuật cộng đồng do nhà nước hỗ trợ kinh phí. Từ những bức tranh tường ở xã Hải Sơn (Móng Cái, Quảng Ninh) đến ngôi làng bích họa Tam Thanh, nghệ thuật đường phố đã trở thành một đặc điểm thu hút du khách, phục vụ cho phát triển du lịch và đồng thời hỗ trợ xóa đói giảm nghèo.

Có thể con đường tìm kiếm một chỗ đứng trong nghệ thuật vẫn còn là những thử thách và chông gai. Tuy nhiên, những nghệ sĩ graffiti luôn luôn là những con người sống hết mình với đam mê của mình. Họ dùng môn nghệ thuật này cho những mục đích xã hội, tạo nên một tác động tích cực với người dân. Đó có thể chính là cơ hội để xây dựng một hành trình vững chắc cho sự phát triển của graffiti tại Việt Nam.