Tinh hoa ẩm thực Việt - Sự khác biệt trong ẩm thực ngày Tết Việt Nam

Mâm cỗ thanh lịch của người Bắc

Cuối đông, đầu xuân là những ngày tiết trời miền Bắc vẫn đầy sương và gió mùa. Chính vì vậy, trong mâm cỗ của người Bắc, đặc biệt là người Hà Nội luôn được coi là chuẩn mực của sự tinh tế trong nghệ thuật thưởng thức ẩm thực ngày xuân. Các món ăn được kết hợp hài hoà giữa món chính: món khô, món nước, món rau, món xào, món rán. Tất cả đều thể hiện sự no đủ của ngày xuân.

Với người Bắc, bánh chưng là thứ không thể thiếu bởi nó không chỉ mang hàm ý về sự thịnh vượng, hay no đủ trong câu chuyện dân gian, nó còn là đặc sản cho một vụ mùa bội thu với mọi sản vật quý của người làm nông đồng bằng Bắc Bộ: đỗ, nếp, lá dong, thịt heo...Bên cạnh đó, xôi gấc, giò lụa, giò xào, thịt gà, nem rán, thêm nồi cá chép hoặc cá trắm kho riềng, cùng đĩa nộm su hào hoặc đu đủ là những món phải có trong dịp Tết. Các món miến, ăn kèm nước soup cũng phong phú không kém như măng lưỡi lợn nấu chân giò, mọc nấm thả canh gà ăn cùng cơm trắng hay lòng gà nấu miến. Món nào cũng đậm đà hương vị, khiến người ta cứ nhớ mãi về hương vị Tết quê hương.

Điển tích cung đình trong bữa cỗ miền Trung

Khúc ruột miền Trung nắng gió, chịu nhiều vất vả nhất cả nước cũng luôn coi trọng Tết nguyên đán. Bởi đây chính là thời điểm họ được quên đi những thử thách trong những tháng ngày trong năm, thay vào nó là sự tận hưởng, nghỉ ngơi thực sự trong những ngày xuân. Người miền Trung cũng cầu kỳ, tỉ mỉ nên các món ăn ngày Tết cũng được chăm chút kỹ lưỡng. Người miền Trung không có bánh chưng mà làm bánh Tét, món bánh có hương vị tương tự với bánh chưng. Bên cạnh bánh Tét, miền Trung cũng có nhiều loại bánh khác được đặt trên mâm cỗ ngày Tết như bánh tổ, bánh in...Ẩm thực ngày Tết miền Trung cũng không thể thiếu nem chua, thịt giấm. Đặc biệt, tại cố đô Huế, nơi vẫn lưu giữ những món ăn từ cung đình, thì mâm cỗ Tết càng tỉ mỉ và cầu kì. Món tôm chua thịt phay, nem bò lụi, chả tôm, gỏi vả lúc nào cũng phải có. Một số vùng ở miền Trung còn thêm món món bò nấu thưng, thịt nạc rim hấp dẫn.

Cũng không quên đem dưa món vào thực đơn ngày xuân, món salad tốt cho hệ tiêu hoá. Nguyên liệu của dưa món khá đơn giản, chỉ là cà rốt, đu đủ... được ngâm chua mặn. Món ăn này luôn là sự lựa chọn hoàn hảo trong bữa ăn đầy đủ đạm và chất béo trong ngày Tết no đủ.

Mâm cỗ Tết miền Nam gần gũi, bình dị

Thiên nhiên ban tặng Nam Bộ là một vùng đất màu mỡ với tiết trời ấm áp và sản vật phong phú. Bởi vậy, món ăn miền Nam trong Tết cổ truyền cũng vì thế mà đa dạng và hấp dẫn theo một không khí hào sảng, bình dị, gần gũi. Món ăn Tết miền Nam không cần phải chế biến cầu kì nhưng cũng luôn đủ gây thương nhớ cho mỗi người con xa quê. 

Văn hoá ẩm thực ngày thường cũng như ngày Tết của miền Nam thường đơn giản hơn so với miền Bắc và miền Trung: Bánh tét, thịt kho tàu và canh khổ qua là 3 món đặc trưng trong ngày Tết của vùng Nam Bộ. Để phù hợp với nhu cầu thưởng thức, bánh tét cũng được chế biến thành nhiều loại như bánh mặn, bánh ngọt, bánh không nhân. Tại miền Tây Nam Bộ, có rất nhiều những thương hiệu bánh tét nổi tiếng: Trà Cuôn, Trà Vinh, Bến Tre, Cần Thơ không chỉ hấp dẫn với người dân địa phương mà còn gây thương nhớ tới cả những du khách phương xa. Ngoài bánh tét, thì món ăn mặn không thể thiếu được trong ngày Tết, bất luận ở nhà giàu hay nghèo, là món thịt kho hột vịt. Món ăn là sự kết hợp hài hòa âm-dương, của miếng thịt kho tàu vuông vắn với quả trứng tròn trắng tinh ngập trong nước dừa ngọt dịu ăn cùng dưa giá và cơm tẻ. Thêm một bát canh khổ qua dồn thịt nữa thì chính xác một mâm cỗ miền Nam trong những ngày xuân.

Có thể nói, dù có sự khác biệt về vùng miền, ẩm thực ngày Tết cổ truyền Việt Nam cũng đều mang hương vị đặc trưng: tinh tế, nhưng gần gũi mà đủ đầy. Bởi vậy, mà từ lâu người dân Việt Nam luôn gọi kỳ nghỉ Tết với danh từ ăn tết quen thuộc. Đúng như các cụ xưa đã từng ví von: Làm khổ cả năm để no ba ngày Tết.

Khi cuộc sống ngày càng bận rộn và tất bật hơn thì vào ngày Tết, trong cái tươi mát của Xuân mới, trong cái náo nhiệt háo hức của ngày Tết cổ truyền, hương vị của mâm cỗ luôn là thứ kết nối gia đình nhiều thế hệ, làm ấm thêm lòng người, gìn giữ được truyền thống văn hóa đặc sắc, bền bỉ của người Việt giữa những đổi thay của thời gian.