Văn hóa tiệc tùng: Khi phương Đông gặp gỡ phương Tây

1. Quan niệm món ăn và ẩm thực

Do sự khác biệt về khí hậu, cũng như sự khắc nghiệt của mùa lạnh, ẩm thực phương Tây rất coi trọng về định lượng. Từ đó, người phương Tây hình thành ý thức lý tính trong ẩm thực. Trong tiết trời lạnh, ôn đới, họ phải rất chú trọng trong việc bổ sung dinh dưỡng đến từ đạm động vật, sữa, các chất béo để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển của cơ bắp. Từ quan niệm về lý tính, nền ẩm thực phương Tây đã được hình thành bởi các loại đạm, thịt, phô mai và những chất béo như bơ, sữa, trứng. Những tinh hoa ẩm thực phương Tây cũng được tạo nên bởi 3 thứ căn bản: đạm từ thịt, chất béo từ sữa trứng, bơ, kèm theo những loại rau trái miền ôn đới.

Còn nếu là một “dân chơi” nghiên cứu khám phá về ẩm thực phương Đông, bạn sẽ lạc trong một thế giới phong phú, đa dạng của các loại thực vật. Một phần từ thổ nhưỡng và khí hậu nhiệt đới rất tuyệt vời cho sự sinh sôi của các loại đạm thực vật, rau trái, và các loại rau gia vị... Có thể nói, cái cốt của ẩm thực phương Đông chính là thực vật: trong đó gạo, các loại hạt, tinh bột đóng vai trò chính trong văn hoá thưởng thức. Đồng thời trong vùng khí hậu nóng ẩm quanh năm, nền ẩm thực phương Đông luôn nặng phần cảm tính. Sự cảm tính ấy nằm ngay trong thành phần của món ăn là sự gia giảm gia vị cùng các loại nước chấm đi kèm. Sự “đậm đà đưa miệng” trong vị giác chính là nét tinh tế trong ẩm thực phương Đông.

2. Gia vị và thành phần trong món ăn

Chính vì quan niệm khác nhau về lý tính và cảm tính, nguyên liệu trong món ăn cũng có rất nhiều khác biệt. Món ăn phương Tây thường được tuyển chọn rất kỹ về thành phần thịt, nguyên liệu chính, và sử dụng gia vị là những thứ tạo vị đậm đà và ngọt tự nhiên như xương hầm, rau củ, không có nhiều hương vị. Gia vị chỉ là tiêu, muối, đôi khi là bột ớt... Cách chế biến cũng đơn giản để luôn giữ vị nguyên thủy của thực phẩm.

Trái lại, tinh hoa trong ẩm thực phương Đông nằm nhiều ở các loại gia vị: những loại bột tạo mùi gây ấn tượng thính giác. Nghệ thuật ẩm thực phương Đông cũng nổi danh bởi các công nghệ ướp, ninh, hầm nhừ, hay sự cầu kỳ của các hình thức chế biến. Người phương Đông cũng rất tinh tế trong việc tạo ra những gia vị nước chấm đi kèm của riêng mình: nước tương lên men, nước mắm hay các loại sốt từ ớt, tỏi, muối, các hỗn hợp bột ướp, sản vật từ vùng nhiệt đới nóng ẩm: hồi, quế, thảo quả, tiêu mala. Những thứ mà chỉ thoang thoảng trong nhà bếp đã sực nức một mùi rất phương Đông.

3. Văn hóa bàn tiệc và thưởng thức

Từ quan niệm khác biệt ảnh hưởng bởi địa lý, tới gu thưởng thức món ăn, phương Đông và phương Tây có những sự đối lập trong văn hóa thưởng thức.

Theo quan niệm lý tính của người phương Tây, lấy thịt làm món ăn chính, họ sẽ luôn thưởng thức món ăn theo thứ tự, mở đầu là món khai vị như soup, salad, hay một món ăn nhẹ, kế tiếp là món chính là thịt, rồi món tráng miệng và nhâm nhi từng loại rượu thích hợp đi kèm. Thói quen này, lấy thịt làm điểm nhấn nên vị giác được du ngoạn trong một hành trình từ nhẹ nhàng với món khai vị tới mạnh mẽ của món chính và ngọt ngào của món tráng miệng.

Còn với quan niệm và gu thưởng thức tạo nên từ một nền nông nghiệp trù phú, phương Đông lấy cơm và tinh bột làm thành phần chính của bữa ăn nên thường phải kết hợp cùng thịt được chế biến cầu kỳ, kèm với rau xanh và canh soup. Các món ăn có thịt trong ẩm thực phương Đông cũng là để kết hợp với cơm hay mì nên cách thưởng thức ẩm thực phương Đông là sự hòa quyện tinh tế của rất nhiều món cùng một lúc.

Phong cách thưởng thức ấy lại tạo nên những hình thức bày biện cũng tương đối khác biệt. Bàn tiệc phương Tây là những khối hình đơn giản được tô điểm bằng màu sắc của nước sốt và các loại đồ ăn phụ như khoai tây, măng tây kèm theo, người ăn sẽ tự dùng dao nĩa để cắt từng miếng nhỏ. Bàn tiệc phương Đông sẽ được bày biện cùng một lúc rất nhiều món với nghệ thuật cắt tỉa tỉ mỉ, nhiều màu sắc nhằm khơi gợi vị giác. Các miếng ăn cũng được cắt nhỏ sẵn để tiện cho việc dùng đũa để thưởng thức.

Sự khác biệt trong hai nền văn hoá tạo ra phong cách thưởng thức rất riêng giữa phương Đông và phương Tây. Tùy theo sở thích và những phút tùy hứng bạn hãy thưởng thức đa dạng hóa các món ăn đến từ khắp nơi trên thế giới theo cách của riêng mình. Vì mỗi nền văn hoá đều đã được chắt lọc đầy đủ sự tinh tế và giá trị vốn có từ rất lâu đời, nó làm giàu có hơn những trải nghiệm của chính bạn.